Andrey Arshavin, biệt danh “Sóc nhỏ” và “Phù thủy nước Nga”, là một trong những tài năng sáng giá nhất bóng đá Nga thời hậu Liên Xô.
Arshavin là biểu tượng của Zenit Saint Petersburg, từng chinh phục châu Âu với Arsenal và dẫn dắt đội tuyển Nga đến bán kết EURO 2008. Anh nổi bật với kỹ thuật điêu luyện và những khoảnh khắc bùng nổ. Tuy nhiên, sự nghiệp của anh cũng đầy tiếc nuối vì thiếu tham vọng và lối sống phóng túng.
Hành trình sự nghiệp
Khởi đầu tại Zenit Saint Petersburg (2000-2009)
Andrey Sergeyevich Arshavin, sinh ngày 29 tháng 5 năm 1981 tại Leningrad (nay là Saint Petersburg), lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn sau khi cha mẹ ly dị lúc anh 12 tuổi. Cha anh, một cầu thủ nghiệp dư, truyền cảm hứng bóng đá, nhưng qua đời vì đau tim ở tuổi 40. Theo R-Sport, anh gia nhập lò đào tạo Smena của Zenit năm 7 tuổi và ra mắt đội một năm 2000 trong trận thắng Bradford City 3-0 tại Intertoto Cup, vào sân thay Andrey Kobelev.
Arshavin giúp Zenit vô địch Russian Premier League 2007 (30 trận, 10 bàn, 11 kiến tạo) và UEFA Cup 2007-08, được bầu là Cầu thủ xuất sắc nhất trận chung kết thắng Rangers 2-0. Anh ghi 5 bàn trong 13 trận UEFA Cup 2006-07 và dẫn đầu danh sách kiến tạo mùa 2007-08. Tổng cộng, anh ra sân 239 trận, ghi 51 bàn cho Zenit giai đoạn này (FBref.com).
Arsenal (2009-2013)
Tháng 2 năm 2009, Arshavin gia nhập Arsenal với mức phí kỷ lục 15 triệu bảng, trở thành cầu thủ đắt giá nhất lịch sử CLB thời điểm đó. Anh ra mắt trước Sunderland ngày 21 tháng 2 năm 2009 (hòa 0-0), bị thay ra phút 61. Mùa 2008-09, anh ghi 6 bàn, kiến tạo 7 lần trong 12 trận Premier League, nổi bật với cú poker lịch sử trước Liverpool (4-4) tại Anfield ngày 21 tháng 4 năm 2009, trở thành cầu thủ đầu tiên sau Dennis Westcott (1946) ghi 4 bàn tại sân này.
Arshavin được bầu Cầu thủ xuất sắc nhất Premier League tháng 4/2009. Bàn thắng phút 83 vào lưới Barcelona ở Champions League 2011 (thắng 2-1) là khoảnh khắc đỉnh cao khác. Tuy nhiên, phong độ anh sa sút nhanh chóng, chỉ ghi 1 bàn trong hai mùa cuối (2011-12, 2012-13), ra sân 144 trận, ghi 31 bàn, kiến tạo 46 lần (FBref.com). Anh rời Arsenal năm 2013 sau khi bị HLV Arsène Wenger loại khỏi kế hoạch.
Trở lại Zenit và giai đoạn cuối (2012-2018)
Arshavin được cho mượn về Zenit mùa 2012 trước khi ký hợp đồng chính thức năm 2013, nhưng chỉ ghi 3 bàn trong 30 trận qua hai mùa. Anh chuyển đến Kuban Krasnodar năm 2015, ra sân 8 trận không ghi bàn. Từ 2016-2018, anh chơi cho Kairat Almaty (Kazakhstan), ghi 24 bàn trong 76 trận, giành Kazakhstan Cup 2017, 2018 và Siêu cúp 2018, được bầu Cầu thủ xuất sắc nhất giải năm 2016.
Arshavin giải nghệ ngày 11 tháng 11 năm 2018 sau trận cuối cho Kairat. Tổng cộng, anh ra sân 565 trận, ghi 133 bàn trong sự nghiệp CLB (FBref.com). Hiện anh là Phó Tổng Giám đốc Phát triển Thể thao tại Zenit từ năm 2022.
Đội tuyển Nga (2002-2012)
Arshavin ra mắt đội tuyển Nga năm 2002 trước Belarus, ghi bàn đầu tiên trước Romania năm 2003. Anh tỏa sáng rực rỡ tại EURO 2008, dù bị treo giò hai trận đầu. Trong trận thắng Thụy Điển 2-0 và Hà Lan 3-1 ở tứ kết, anh ghi bàn và kiến tạo, được chọn vào đội hình tiêu biểu giải. Anh giúp Nga vào bán kết, thành tích tốt nhất kể từ khi Liên Xô tan rã, và xếp thứ 6 Ballon d’Or 2008. Tuy nhiên, anh không thể đưa Nga vượt vòng loại World Cup 2010 và mờ nhạt tại EURO 2012. Anh chơi 75 trận, ghi 17 bàn cho đội tuyển (FBref.com).
Phong cách thi đấu
Kỹ thuật và sáng tạo
Arshavin là tiền vệ tấn công hoặc tiền đạo cánh với kỹ thuật cá nhân điêu luyện, được mệnh danh “Phù thủy nước Nga”. Anh có tỷ lệ chuyền chính xác 82% và trung bình 1,8 đường chuyền tạo cơ hội mỗi trận tại Arsenal (FBref.com). The Athletic mô tả anh như “nghệ sĩ”, với những pha rê bóng lắt léo và chuyền bóng tinh tế, như pha kiến tạo cho Robin van Persie trước Barcelona năm 2011. R-Sport nhấn mạnh khả năng “đọc trận đấu” của anh, đặc biệt trong trận Nga thắng Hà Lan 3-1 tại EURO 2008.
Đồng đội Cesc Fàbregas ca ngợi: “Arshavin có thể làm mọi thứ với trái bóng. Khi anh ấy có hứng, không ai ngăn được”. HLV Guus Hiddink khẳng định: “Arshavin là nhạc trưởng. Cậu ấy có thể thay đổi trận đấu bằng một khoảnh khắc”. Steven Gerrard bị ám ảnh về lần Arshavin ghi 4 bàn tại Anfield: “Arshavin ở Anfield hôm đó như một cơn bão. Anh ấy quá khó đoán”.
Khả năng ghi bàn và bùng nổ
Arshavin có bản năng săn bàn, đặc biệt trong các trận lớn. Anh ghi 4 bàn vào lưới Liverpool năm 2009, trở thành cầu thủ thứ 6 trong lịch sử Premier League lập poker trên sân khách. Tại Zenit, anh ghi 10 bàn, kiến tạo 11 lần mùa 2007. Sky Sports nhận xét rằng anh thường “biến mất” rồi bất ngờ tỏa sáng, như bàn thắng quyết định trước Barcelona. Anh có trung bình 0,4 bàn/trận trong mùa 2008-09 tại Arsenal (FBref.com).
Tiền đạo Roman Pavlyuchenko ca ngợi: “Arshavin có thể ghi bàn từ những góc không tưởng. Anh ấy là thiên tài”. HLV Arsène Wenger đánh giá: “Arshavin có tài năng hiếm có, nhưng cậu ấy cần ổn định hơn”. Cũng như Gerrard, hậu vệ Jamie Carragher bị ám ảnh: “Arshavin hôm đó khiến hàng thủ Liverpool tan nát. Anh ấy quá nguy hiểm”.
Tính linh hoạt
Arshavin chơi đa năng, từ tiền vệ cánh, tiền vệ tấn công đến tiền đạo phụ. Anh thường xuyên rê bóng qua 1,9 hậu vệ mỗi trận tại Arsenal (Opta). The Guardian ca ngợi khả năng di chuyển không bóng của anh, tạo khoảng trống cho đồng đội như Theo Walcott. Tại EURO 2008, anh phối hợp ăn ý với Roman Pavlyuchenko và Yuri Zhirkov, làm rối loạn hàng thủ đối phương.
Đồng đội Theo Walcott tán dương: “Arshavin mở ra không gian cho tôi. Anh ấy biết cách kéo giãn hàng thủ”. HLV Dick Advocaat khẳng định: “Arshavin có thể chơi ở bất kỳ vị trí tấn công nào. Cậu ấy là vũ khí đa năng”. Xabi Alonso thừa nhận: “Arshavin rất khó kèm. Anh ấy di chuyển liên tục và luôn có ý tưởng”.
Hạn chế
Arshavin bị chỉ trích vì sự lười biếng và thiếu tham vọng. Nhà báo Artur Petrosyan nhận xét: “Arshavin lười di chuyển 60-70 phút mỗi trận, ngay cả ở đỉnh cao”. Anh chỉ chạy trung bình 8,5 km/trận tại Arsenal, thấp hơn mức 10-11 km của các tiền vệ khác (Opta). Sport-Express cho rằng anh thiếu động lực sau khi kiếm được tiền và danh tiếng, đặc biệt sau EURO 2008. Chấn thương háng năm 2009 cũng ảnh hưởng đến phong độ.
Ngoài ra, lối sống phóng túng, như vụ “phi ngựa vào hộp đêm” năm 2018, gây tranh cãi và ảnh hưởng hình ảnh. Đồng đội Manuel Almunia hồi tưởng: “Arshavin ít giao tiếp. Chúng tôi không hiểu anh ấy muốn gì”. Đồng đội ở tuyển Nga Aleksandr Kerzhakov cũng nói: “Arshavin tài năng, nhưng đôi khi thiếu kỷ luật”.
Di sản của phù thủy nước Nga
Andrey Arshavin là cầu thủ Nga xuất sắc nhất thập niên 2000, với 133 bàn trong 565 trận CLB và 17 bàn trong 75 trận cho đội tuyển (FBref.com). Sport-Express ca ngợi anh vì đưa bóng đá Nga ra ánh sáng với EURO 2008 và UEFA Cup 2007-08. The Athletic nhấn mạnh rằng cú poker trước Liverpool và bàn thắng vào lưới Barcelona là những khoảnh khắc bất tử trong lòng fan Arsenal. Tuy nhiên, The Guardian nhận xét rằng anh là “tài năng bị lãng phí” vì thiếu tham vọng và kỷ luật.
Sau giải nghệ, Arshavin góp phần phát triển bóng đá trẻ tại Zenit, nhưng những scandal cá nhân, như vụ cãi vã với vợ Alisa năm 2018, làm mờ đi hình ảnh. Sport-Express ví von: “Arshavin là thiên tài, nhưng chỉ tỏa sáng khi anh muốn”. The Athletic tóm gọn: “Arshavin là Sóc nhỏ, người mang phép thuật đến sân cỏ, nhưng cũng tự dập tắt ánh sáng của chính mình”.
Nguồn: Bongdalu
