Adrian Mutu, biệt danh “Il Fenomeno” tại Fiorentina, là một trong những tài năng lớn nhất của bóng đá Romania, nhưng cũng là một trong những câu chuyện “giá như” đáng tiếc nhất.
Với 103 bàn thắng tại Serie A, 35 bàn cho đội tuyển Romania (kỷ lục chung với Gheorghe Hagi), và bốn lần giành danh hiệu Cầu thủ Romania của năm, Mutu từng được kỳ vọng sẽ đạt đến đỉnh cao như Hagi. Tuy nhiên, hai vụ bê bối doping và lối sống phóng túng đã làm lu mờ sự nghiệp của anh.
Sự nghiệp của Adrian Mutu
Khởi đầu tại Romania
Adrian Mutu, sinh ngày 8/1/1979 tại Călinești, Argeș, bắt đầu sự nghiệp tại FC Argeș Pitești, nơi anh ra mắt đội một năm 1996 ở tuổi 17. Anh ghi 11 bàn trong 41 trận tại Divizia A, thể hiện tiềm năng lớn với tốc độ và kỹ thuật. Năm 1998, Mutu gia nhập Dinamo București với giá khoảng 700.000 euro, nơi anh bùng nổ với 22 bàn trong 33 trận, giành Cupa României 1999–2000.
Màn trình diễn ấn tượng này đưa anh đến Inter Milan vào tháng 1/2000 với mức phí gây tranh cãi: Dinamo báo cáo là 2,1 triệu USD, trong khi Inter công bố 7,15 triệu USD, dẫn đến cuộc điều tra thuế tại Romania năm 2006. Sự việc này cũng cho thấy những phức tạp bắt đầu bủa vây Mutu khi anh thành danh.
Trầm rồi thăng tại Italia
Inter Milan (2000)
Tại Inter, Mutu chỉ chơi 10 trận Serie A, không ghi bàn, do không thể cạnh tranh với các ngôi sao như Ronaldo và Christian Vieri. Anh ghi 2 bàn tại Coppa Italia trước khi chuyển đến Hellas Verona.
Hellas Verona (2000–2002)
Mutu ghi 16 bàn trong 57 trận, nhưng không thể cứu Verona khỏi xuống hạng Serie B mùa 2001–02. Anh nổi bật với 12 bàn tại Serie A 2001–02, thu hút sự chú ý của Parma.
Parma (2002–2003)
Tại Parma, Mutu đạt đỉnh cao với 18 bàn trong 31 trận Serie A, kết hợp ăn ý với Adriano, tạo nên cặp đôi ghi tổng cộng 33 bàn mùa 2002–03. Anh giúp Parma cán đích thứ 5 và được đề cử Ballon d’Or 2003.
Ác mộng tại Chelsea (2003–2004)
Tháng 8/2003, Chelsea chi 22,5 triệu euro để chiêu mộ Mutu từ Parma. Anh khởi đầu ấn tượng, ghi 4 bàn trong 3 trận đầu tiên, bao gồm bàn thắng quyết định trước Leicester City và cú đúp vào lưới Tottenham. Tuy nhiên, mâu thuẫn với HLV José Mourinho và scandal doping năm 2004 chấm dứt sự nghiệp của anh tại Chelsea.
Cứu vãn sự nghiệp tại Serie A
Juventus (2005–2006)
Sau scandal doping tại Chelsea, Mutu ký hợp đồng với Juventus vào tháng 1/2005 thông qua Livorno (do hạn chế chuyển nhượng cầu thủ ngoài EU). Anh ghi 7 bàn trong 33 trận, giúp Juventus giành Scudetto 2004–05 (sau bị tước). Sau vụ Calciopoli và việc Juventus xuống Serie B, Mutu chuyển đến Fiorentina.
Fiorentina (2006–2011)
Đây là giai đoạn đỉnh cao của Mutu, với 54 bàn trong 112 trận Serie A. Anh được mệnh danh “Il Fenomeno” và làm đội trưởng, giúp Fiorentina vào bán kết UEFA Cup 2007–08. Tuy nhiên, một scandal doping khác năm 2010 đã cắt đứt phong độ của anh.
Cesena (2011–2012)
Mutu ghi 8 bàn trong 28 trận, nhưng Cesena xuống hạng.
Lang bạt cuối sự nghiệp
Sau khi rời Italia, Mutu chơi cho Ajaccio (Pháp, 2012–2014, 10 bàn trong 37 trận), Petrolul Ploiești (Romania, 2014, 4 bàn trong 14 trận), và FC Pune City (Ấn Độ, 2015, 4 bàn trong 10 trận). Anh trở lại Romania với ASA Târgu Mureș năm 2016, hy vọng giành suất dự Euro 2016, nhưng chỉ chơi 4 trận và giải nghệ.
Sự nghiệp quốc tế (2000–2013)
Mutu ra mắt đội tuyển Romania năm 2000, ghi 35 bàn trong 77 trận, ngang kỷ lục với Gheorghe Hagi. Anh tham dự Euro 2000 (3 trận, không ghi bàn) và Euro 2008 (3 trận, 1 bàn). Tuy nhiên, các vấn đề kỷ luật, như uống rượu trước trận giao hữu với San Marino năm 2011, khiến anh bị trục xuất khỏi đội tuyển một thời gian.
Sự nghiệp huấn luyện (2018–nay)
Mutu bắt đầu sự nghiệp huấn luyện với Al Wahda U19 (UAE), sau đó dẫn dắt FC Voluntari, tuyển U21 Romania, Neftchi Baku, Rapid București, và Petrolul Ploiești. Anh bị chỉ trích vì phong cách huấn luyện cứng nhắc và bị cáo buộc cư xử kiêu ngạo với cầu thủ tại Petrolul.
Phong cách thi đấu
Mutu là một tiền đạo đa năng, có thể chơi như tiền đạo cắm, tiền đạo lùi, hoặc tiền vệ công. Anh được đánh giá cao nhờ kỹ thuật, tốc độ, và khả năng dứt điểm.
Kỹ thuật và khả năng dứt điểm
Corriere dello Sport mô tả Mutu là “tiền đạo có kỹ thuật điêu luyện”, với khả năng rê bóng qua hậu vệ và sút xa chính xác. Anh ghi 103 bàn tại Serie A, trong đó có 16 bàn sút phạt và 5 bàn penalty. Cesare Prandelli, HLV của Mutu tại Parma và Fiorentina, nhận xét: “Adrian có thể làm mọi thứ với trái bóng. Cậu ấy là một nghệ sĩ, nhưng đôi khi thiếu sự ổn định”.
Tốc độ và sự sáng tạo
The Athletic nhấn mạnh rằng Mutu sở hữu tốc độ bứt phá và khả năng kiến tạo (trung bình 0,2 kiến tạo/trận tại Serie A). Anh thường xuyên tạo cơ hội cho đồng đội, như Adriano tại Parma hay Alberto Gilardino tại Fiorentina. Alessandro Del Piero, đồng đội tại Juventus, nhận xét: “Mutu là một cầu thủ bùng nổ. Anh ấy có thể thay đổi trận đấu trong tích tắc”.
Khả năng sút phạt
La Gazzetta dello Sport gọi Mutu là “bậc thầy sút phạt”, với kỹ thuật sút xoáy và lực mạnh. Anh thường thực hiện penalty kiểu “cucchiaio” (lốp bóng). Đỉnh cao được The Athletic nhắc đến bàn sút phạt vào lưới Bayern Munich (Champions League 2008–09), khiến Manuel Neuer bó tay. Thủ môn Sébastien Frey, đồng đội tại Fiorentina, ca ngợi: “Khi Adrian đứng trước quả sút phạt, bạn biết thủ môn gần như không có cơ hội”.
Hạn chế tâm lý
The Telegraph nhận xét rằng Mutu thiếu ổn định do lối sống ngoài sân cỏ và các vấn đề kỷ luật, như bỏ tập tại Chelsea và Fiorentina. Gazeta Sporturilor cho rằng Mutu dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực cá nhân, như cuộc ly hôn với Alexandra Dinu năm 2003, dẫn đến việc sa lầy vào các thói quen xấu.
Scandal doping
Mutu dính vào hai vụ bê bối doping lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự nghiệp và danh tiếng của anh. Giá như không có 2 scandal này, sự nghiệp của Mutu đã rất khác.
Vụ doping cocaine tại Chelsea (2004)
Tháng 9/2004, Mutu bị phát hiện dương tính với cocaine sau một buổi kiểm tra doping do Chelsea yêu cầu, sau khi anh bỏ tập. Anh bị cấm thi đấu 7 tháng (đến tháng 5/2005) và bị Chelsea chấm dứt hợp đồng vì “vi phạm nghiêm trọng” Chelsea kiện Mutu đòi bồi thường khoảng 14,3 triệu bảng cho phí chuyển nhượng, phí ký hợp đồng và phí môi giới.
Hậu quả là Mutu mất hợp đồng tài trợ 700.000 bảng với Pepsi và đối mặt với vụ kiện kéo dài hơn một thập kỷ. Anh thua kiện khi ra FIFA, Tòa Trọng tài Thể thao (CAS) năm 2010 và bị xử phải bồi thường cho Chelsea. Năm 2018, Tòa án Nhân quyền Châu Âu cũng bác đơn kháng cáo của anh.
Sau này, Mutu thừa nhận sai lầm trong cuộc phỏng vấn năm 2021, cho rằng anh “sa lầy vào cám dỗ” do thiếu được uốn nắn và chịu áp lực sau ly hôn. Trong một bài phỏng vấn với The Telegraph (28/3/2025), anh nói: “Nếu không có cocaine, tôi có thể đã giành Ballon d’Or”.
The Guardian gọi vụ việc là “điểm đen lớn nhất” trong sự nghiệp Mutu, trong khi Gazeta Sporturilor nhận xét rằng nó “phá hủy cơ hội trở thành huyền thoại của Romania” của Mutu.
Vụ doping sibutramine tại Fiorentina (2010)
Tháng 1/2010, Mutu bị phát hiện dương tính với sibutramine, một chất kích thích giảm cân, sau hai trận đấu với Bari (Serie A, 10/1/2010) và Lazio (Coppa Italia, 20/1/2010). Anh bị cấm thi đấu 9 tháng (từ tháng 1 đến tháng 10/2010) và Fiorentina cắt 50% lương trong thời gian này.
Mutu bị đình chỉ từ tháng 1/2010 sau trận Bari, và án phạt được công bố vào tháng 4/2010. Mutu mô tả án phạt là “quá khắc nghiệt” và cho rằng sibutramine không phải chất tăng cường hiệu suất. Anh thừa nhận đã dùng thuốc giảm cân mà không kiểm tra kỹ thành phần.
Vụ doping này làm gián đoạn phong độ đỉnh cao của Mutu, khi anh vừa ghi 5 bàn trong tháng 1/2010. Fiorentina suýt bán anh cho AS Roma mùa hè 2010, nhưng anh ở lại và ký hợp đồng mới đến 2012. Tuy nhiên, Mutu không bao giờ lấy lại phong độ trước đó. La Gazzetta dello Sport nhận xét rằng vụ doping thứ hai “đánh dấu sự suy tàn của Mutu tại Serie A”, trong khi DigiSport.ro cho rằng nó “củng cố hình ảnh một thiên tài tự hủy hoại bản thân”.
