Từng làm rung chuyển thế giới bóng đá với những bản hợp đồng triệu đô cho loạt siêu sao đình đám, Chinese Super League (CSL) một thời được kỳ vọng sẽ trở thành giải đấu hàng đầu châu Á, thậm chí cạnh tranh với cả Premier League hay La Liga.
Nhưng chưa đầy một thập kỷ sau, giấc mơ hóa rồng ấy đã tan vỡ. Những câu lạc bộ một thời tiêu tiền như nước giờ phải bán cả xe buýt để tồn tại, trong khi bóng đá Trung Quốc đối mặt với khủng hoảng sâu rộng từ tài chính đến đạo đức.
Mộng rồng hóa… bong bóng
Tháng 6/2016, sân bay Thượng Hải như vỡ òa khi hàng trăm người hâm mộ kéo đến chào đón Hulk – ngôi sao tuyển Brazil, gia nhập Shanghai SIPG với mức phí hơn 46 triệu bảng, lương lên tới 320.000 bảng/tuần. Hình ảnh Hulk bước ra khỏi cửa sân bay với vòng hoa và khăn CLB quàng cổ như biểu tượng cho một kỷ nguyên mới của bóng đá Trung Quốc – nơi tiền bạc có thể mang về bất cứ ai.
Chỉ vài tháng sau, Oscar – tiền vệ sáng giá của Chelsea – cũng gia nhập CSL với mức phí kỷ lục 60 triệu bảng và lương 400.000 bảng/tuần. Carlos Tevez, Lavezzi, Alex Teixeira, Jackson Martinez… lần lượt cập bến. Ngay cả HLV Conte và Wenger khi đó cũng phải thừa nhận Trung Quốc là “mối đe dọa” mới cho bóng đá châu Âu.
Tham vọng phát triển bóng đá là một phần trong kế hoạch chiến lược của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm đưa Trung Quốc trở thành cường quốc thể thao toàn diện. CSL, với sự hậu thuẫn tài chính khổng lồ từ các tập đoàn bất động sản, ngân hàng và công nghiệp, bỗng trở thành “miền đất hứa” cho những ngôi sao toàn cầu.
Thậm chí, năm 2019, Real Madrid suýt để Gareth Bale gia nhập Jiangsu Suning với mức lương 1 triệu bảng/tuần. Nhưng chưa đầy hai năm sau, Jiangsu giải thể. CLB đến mức phải rao bán… cả xe buýt của đội để có tiền thanh toán chi phí tối thiểu.
Bóng đá kim tiền. Hào nhoáng bên ngoài, rỗng ruột bên trong. Sự sụp đổ của CSL không đến từ một cú sốc duy nhất, mà là hệ quả của hàng loạt vấn đề chồng chất.
Đầu tiên là chính sách siết chặt của Liên đoàn bóng đá Trung Quốc. Từ năm 2020, “thuế xa xỉ” được áp dụng cho các thương vụ chuyển nhượng quá lớn. Tiếp đó là trần lương khắt khe, giới hạn mức thu nhập của cầu thủ nước ngoài ở mức 52.000 bảng/tuần – thấp hơn gần 10 lần so với các hợp đồng trước đó.
Tiếp theo là khủng hoảng tài chính lan rộng trong ngành bất động sản – lĩnh vực mà nhiều ông chủ CLB CSL xuất thân. Khi các tập đoàn gặp khó, đội bóng cũng lao đao theo. Trong khi đó, đại dịch COVID-19 khiến các trận đấu không khán giả kéo dài hơn 2 năm, đẩy doanh thu bản quyền và tài trợ về con số âm.
Hebei FC – nơi từng chiêu mộ Lavezzi, Mascherano, Gervinho – chỉ là một trong nhiều cái tên biến mất. Hậu vệ Samir Memisevic kể lại, chỉ sau một mùa giải, đội bóng không còn đủ tiền trả lương, và đến năm 2023, chính thức giải thể.
Guangzhou City, một trong những biểu tượng của bóng đá Quảng Châu, cũng không thể trụ lại. Với những người hâm mộ như John Hassett, việc CLB biến mất không chỉ là nỗi đau bóng đá, mà còn là mất đi một phần đời sống cộng đồng: “Chúng tôi uống bia trước trận, tụ tập sau trận, giờ thì tất cả chỉ còn là kỷ niệm.”
Bê bối, tham nhũng và sự thật trần trụi
Sự sụp đổ của CSL không chỉ đến từ tài chính, mà còn từ nội tại rệu rã. Các CLB phụ thuộc hoàn toàn vào tiền của chủ đầu tư, không có mô hình tài chính tự chủ. Giá vé cực rẻ, áo đấu bán toàn hàng nhái, doanh thu thương mại gần như bằng 0.
Thêm vào đó là các vụ bê bối tham nhũng rúng động. Cựu HLV tuyển Trung Quốc – Li Tie – bị kết án 20 năm tù vì tội nhận hối lộ. Cựu chủ tịch LĐBĐ Trung Quốc – Chen Xuyuan – nhận án chung thân vì tham nhũng hơn 11 triệu USD.
Những vụ việc như thế càng bóc trần sự yếu kém trong quản lý, minh bạch và định hướng phát triển. Tuy nhiên, bất chấp tất cả, người Trung Quốc vẫn yêu bóng đá. Khi Beijing Guoan mở bán vé trận đầu tiên sau đại dịch, toàn bộ vé hết sạch trong… 5 phút.
Hy vọng giờ đây không đặt vào các bản hợp đồng bom tấn, mà vào những trung tâm đào tạo trẻ, các học viện bóng đá và việc phát triển tài năng nội địa. Alberto Doldan – chuyên gia từng làm việc tại Trung Quốc – tin rằng nếu được đầu tư nghiêm túc, bóng đá Trung Quốc có thể trình làng một thế hệ cầu thủ chất lượng trong vòng 5-7 năm tới.
Chinese Super League từng sống trong giấc mơ “mua ngôi sao để thành công”, nhưng rồi chính mô hình đó đã phản bội họ. Giấc mộng hóa rồng đã tan vỡ, để lại một nền bóng đá đầy hoài nghi và vết thương khó lành.
Giờ là lúc bóng đá Trung Quốc phải trở lại với điều cốt lõi – đào tạo, phát triển cầu thủ bản địa, xây dựng hệ thống tự chủ và minh bạch. Có thể con đường ấy dài và gian khổ, nhưng đó mới là nền tảng thực sự để tạo nên một nền bóng đá bền vững.
Không còn là những cú sốc tiền tỷ, mà là hành trình đi lên bằng niềm tin và nỗ lực thực chất. Rõ ràng chỉ khi chấp nhận đi từng bước nhỏ, nuôi dưỡng từ gốc rễ và đặt niềm tin vào nội lực, bóng đá Trung Quốc mới có cơ hội đứng dậy và bay cao một cách bền vững.
Nguồn tin: Bongdalu
