Claude Makélélé, người được xem là định nghĩa lại vai trò tiền vệ phòng ngự, là biểu tượng của sự ổn định và thông minh chiến thuật.
Với biệt danh “máy quét”, Makélélé đã để lại dấu ấn tại Nantes, Real Madrid, Chelsea, Paris Saint-Germain, và đội tuyển Pháp. Đặc biệt, ông tạo ra “vai trò Makélélé” – chuẩn mực cho các tiền vệ phòng ngự hiện đại.
Hành trình sự nghiệp
Khởi đầu tại Pháp (1992-1998)
Claude Makélélé Sinda, sinh ngày 18 tháng 2 năm 1973 tại Kinshasa, Zaire (nay là Cộng hòa Dân chủ Congo), di cư đến Pháp năm 4 tuổi. Ông bắt đầu sự nghiệp tại học viện Nantes, ra mắt đội một ngày 20 tháng 11 năm 1992 trước Lens, hòa 0-0. Ông chơi 169 trận, ghi 9 bàn, giúp Nantes vô địch Ligue 1 1994-95 và vào bán kết UEFA Champions League 1995-96, thua Juventus 3-4 sau hai lượt.
L’Équipe gọi ông là “trái tim” của Nantes. Makélélé chuyển đến Olympique Marseille năm 1997 với giá 2 triệu euro, chơi 32 trận, ghi 2 bàn, giúp đội về thứ tư Ligue 1 1997-98. Ông gia nhập Celta Vigo năm 1998, mở ra hành trình ở Tây Ban Nha.
Celta Vigo và Real Madrid (1998-2003)
Tại Celta Vigo, Makélélé chơi 70 trận, ghi 3 bàn, kiến tạo 5 lần, giúp đội về thứ năm La Liga 1999-2000 và vào tứ kết UEFA Cup 1999-2000. Ông chuyển đến Real Madrid ngày 1 tháng 7 năm 2000 với giá 14 triệu euro, ra mắt trước Valencia ngày 9 tháng 9, thắng 2-1. Ông chơi 145 trận, ghi 2 bàn, kiến tạo 10 lần, giành 2 La Liga (2000-01, 2002-03), 2 UEFA Champions League (1999-2000, 2001-02), 1 Siêu cúp Tây Ban Nha (2001), 1 Siêu cúp châu Âu (2002), và 1 Cúp Liên lục địa (2002).
Makélélé là trụ cột trong kỷ nguyên “Galácticos”, hỗ trợ các ngôi sao như Zinedine Zidane và Luis Figo. Ông chơi trọn 90 phút trong trận chung kết Champions League 2002, thắng Leverkusen 2-1, với bàn thắng volley nổi tiếng của Zidane. Marca nhận xét ông là “bức tường thép” của Real. Tuy nhiên, ông bị xem nhẹ và rời đội năm 2003 sau khi chủ tịch Florentino Pérez gọi ông là “chỉ biết chuyền ngang 5 mét” . Ông gia nhập Chelsea với giá 16,8 triệu bảng.
Chelsea (2003-2008)
Makélélé ra mắt Chelsea trước MŠK Žilina tại vòng sơ loại Champions League ngày 13 tháng 8 năm 2003, thắng 2-0. Ông chơi 217 trận, ghi 2 bàn, kiến tạo 8 lần, giành 2 Premier League (2004-05, 2005-06), 1 FA Cup (2006-07), 2 League Cup (2004-05, 2007), và 1 Community Shield (2005). Ông là nền tảng cho kỷ nguyên thành công của Chelsea dưới thời José Mourinho.
Với vai trò tiền vệ phòng ngự, Makélélé giúp đội đạt tỷ lệ thủng lưới thấp nhất Premier League (15 bàn mùa 2004-05). Ông ghi bàn đầu tiên cho Chelsea trong trận thắng Charlton 4-0 ngày 9 tháng 2 năm 2005. The Guardian gọi ông là “mỏ neo” không thể thay thế của Chelsea. Ông rời đội năm 2008, gia nhập Paris Saint-Germain theo dạng chuyển nhượng tự do.
Paris Saint-Germain (2008-2011)
Tại PSG, Makélélé ra mắt trước Lorient ngày 13 tháng 9 năm 2008, hòa 1-1, và chơi 98 trận, ghi 1 bàn, kiến tạo 4 lần. Ông giúp PSG vô địch Cúp Quốc gia Pháp 2010 và về thứ tư Ligue 1 2010-11. Ông là đội trưởng từ năm 2009, được France Football ca ngợi vì “thủ lĩnh thầm lặng”. Ông giải nghệ ngày 1 tháng 7 năm 2011 sau trận thua Sochaux 1-3.
Đội tuyển Pháp (1995-2008)
Makélélé ra mắt đội tuyển Pháp ngày 22 tháng 7 năm 1995 trước Na Uy, hòa 0-0, và chơi 71 trận, không ghi bàn. Ông tham dự World Cup 2002, 2006 (á quân), Euro 2000 (vô địch), và Euro 2004. Ông vào sân từ ghế dự bị trong trận chung kết World Cup 2006, thua Ý 3-5 trên penalty. L’Équipe nhận xét ông là “bức tường” của Pháp, dù không ghi bàn. Ông giã từ đội tuyển năm 2008 sau Euro.
Phong cách thi đấu
Thông minh trong tư duy chiến thuật
Makélélé đã định nghĩa lại vai trò của tiền vệ phòng ngự với khả năng đọc trận đấu và cắt bóng xuất sắc. Ông thực hiện trung bình 3,2 pha đánh chặn/trận và 2,7 pha tắc bóng/trận tại Premier League (Opta). The Independent mô tả ông là “bộ não” ở tuyến giữa, luôn định vị đúng để ngăn chặn đối thủ. Ông có tỷ lệ chuyền bóng chính xác 89% tại Chelsea (FBref). Marca nhận xét rằng ông “giải phóng năng lượng” cho các ngôi sao như Zidane tại Real Madrid.
Khả năng kiểm soát bóng
Với chiều cao 1,74m, Makélélé không phụ thuộc vào sức mạnh thể chất mà dựa vào kỹ thuật và sự bình tĩnh. Ông thực hiện trung bình 1,1 pha rê bóng thành công/trận. L’Équipe ca ngợi ông vì “khả năng giữ bóng dưới áp lực”. Ông thường chuyền ngắn chính xác, nhất là chuyền dưới 15 mét thành công (FBref). Sky Sports nhận xét rằng ông “giữ nhịp trận đấu” cho Chelsea.
Tinh thần đồng đội
Makélélé được biết đến với sự cống hiến thầm lặng, thường xuyên hy sinh vì đội bóng. Ông thực hiện trung bình 1,9 pha tranh chấp trên không thành công/trận, dù không cao. France Football gọi ông là “chiến binh thầm lặng”. Ông là đội trưởng tại PSG, dẫn dắt các tài năng trẻ như Mamadou Sakho. Mundo Deportivo nhận xét rằng ông “đặt lợi ích đội bóng lên trên hết”.
Hạn chế
The Guardian chỉ ra rằng Makélélé thiếu khả năng ghi bàn, với chỉ 4 bàn trong 494 trận CLB. AS nhận xét rằng ông “không phải mẫu cầu thủ sáng tạo”, với chỉ 8 kiến tạo tại Chelsea. Ông hiếm khi sút xa (0,3 lần/trận) và không mạnh trong không chiến do chiều cao hạn chế. L’Équipe lưu ý rằng ông “bị lu mờ” bởi các ngôi sao tấn công tại Real Madrid, dẫn đến việc bị bán năm 2003.
Di sản
Claude Makélélé ghi 4 bàn trong 494 trận CLB và không ghi bàn trong 71 trận cho đội tuyển Pháp, nhưng giành 2 UEFA Champions League, 2 Premier League, 1 La Liga, 1 Ligue 1, và Euro 2000. Ông định nghĩa lại vai trò tiền vệ phòng ngự, ảnh hưởng đến các cầu thủ như N’Golo Kanté và Casemiro.
Sau giải nghệ, Makélélé làm trợ lý HLV tại PSG (2011-13), HLV trưởng Bastia (2014), giám đốc kỹ thuật của Monaco, trợ lý HLV Swansea. Năm 2019, ông có màn trở lại đầy cảm xúc ở Chelsea với vai trò cố vấn kỹ thuật cho các cầu thủ trẻ và những người được cho mượn của câu lạc bộ.
Ông đã làm việc chặt chẽ với các cầu thủ trẻ trong học viện để chuẩn bị cho họ bước lên sân chơi chuyên nghiệp, và được cho là có đóng góp lớn vào sự phát triển của các tài năng như Conor Gallagher, Marc Guehi, Billy Gilmour và Trevoh Chalobah. Ông đã rời Chelsea vào tháng 9/2023 sau 4 năm ở vai trò này.
Ngoài đời, Makélélé không hiền lành, mẫn cán như trên sân. Có thông tin cho rằng ông từng bị cảnh sát thẩm vấn vào cuối năm 2010 sau khi có hành vi được mô tả là bạo lực với bạn gái cũ Thandi Ojeer, khiến cô này phải nhập viện. Trước đó, vợ cũ Noemie Lenoir cũng từng chịu bạo lực tinh thần trong thời gian dài và được phát hiện bất tỉnh trong rừng vào tháng 5/2010. Đó là hệ quả tình trạng suy sụp sau cuộc hôn nhân đổ vỡ với Makélélé .
Nguồn: Bongdalu
