Người ta thường nói, mỗi con người sẽ có “15 phút để nổi tiếng” – câu nói đầy tính biểu tượng của Andy Warhol đã trở thành lời tiên tri đúng đắn trong kỷ nguyên truyền thông hiện đại, nơi mọi thứ có thể viral chỉ sau một đêm.
Nhưng giữa thời cuộc hỗn loạn của châu Âu thập niên 1980, khi bức màn Sắt còn chia cắt thế giới thành hai nửa nghi kỵ, thì 15 phút ấy lại mang nghĩa thiêng liêng hơn nhiều – nó có thể đổi đời một con người, một câu lạc bộ, thậm chí mang cả niềm tự hào cho một quốc gia bị vùi dập trong bão táp chính trị.
Bức màn Sắt, bóng tối và hy vọng
Với Romania của những năm cuối thập niên 80, đó chính là đêm Sevilla 1986 – đêm mà cái tên Helmuth Duckadam bước ra ánh sáng và trở thành người hùng bất tử của Steaua Bucharest, cũng như cả bóng đá Đông Âu.
Khi ấy, Romania chìm sâu trong khủng hoảng dưới chế độ độc tài của Nicolae Ceaușescu. Những giấc mơ tự do bị bóp nghẹt, kinh tế kiệt quệ, người dân vật lộn từng bữa ăn. Bóng đá, lạ thay, lại trở thành chốn nương náu hiếm hoi của niềm hy vọng.
Steaua Bucharest – đội bóng của quân đội, do chính con trai cả của Ceaușescu là Valentin làm chủ tịch – gần như thống trị giải quốc nội với 5 chức vô địch liên tiếp từ 1984 đến 1989.
Dưới tay HLV Emerich Jenei, Steaua sở hữu một dàn sao nội chất lượng: Miodrag Belodedici trầm tĩnh nơi hàng thủ, Victor Pițurcă sắc bén trên hàng công, và Marius Lăcătuș – người sẽ đi vào lịch sử với cú sút luân lưu lạnh lùng vào lưới Barca.
Nhưng trên tất cả, Steaua của mùa xuân 1986 sẽ mãi được nhắc đến nhờ Helmuth Duckadam – chàng thủ môn cao lớn sinh ra ở Semlac, gần biên giới Hungary, với vẻ ngoài bình dị nhưng trái tim kiêu hãnh.
Duckadam từng chơi cho CLB nhỏ UTA Arad, rồi lọt vào mắt xanh của đội tuyển Romania nhờ sải tay dài và phản xạ xuất thần. Một lần khoác áo tuyển là đủ để Steaua Bucharest đưa anh về dưới trướng Valentin Ceaușescu – người quyền lực bậc nhất bóng đá Romania lúc bấy giờ.
Nhiều lời đồn đoán về việc Steaua được “chống lưng” bằng quyền lực chính trị, về những trận đấu dàn xếp, về những khoản hối lộ âm thầm, nhưng tất cả chỉ dừng ở thì thầm. Bởi khi bước ra sân khấu châu Âu, quyền lực ấy chẳng còn ý nghĩa gì trước những gã khổng lồ như Barcelona, Juventus hay Anderlecht.
Con đường đến trận chung kết tại Sevilla của Steaua chẳng hề dễ dàng. Họ quật ngã Vejle, Honvéd rồi thắng sít sao Lahti để đối mặt Anderlecht ở bán kết. Sau thất bại 0-1 trên đất Bỉ, Steaua làm nên điều kỳ diệu khi hạ đối thủ 3-0 tại Bucharest, giành vé chơi trận đấu lớn nhất đời họ: chung kết Cúp C1 châu Âu – trước một Barcelona hùng mạnh, đầy tự tin sẽ nâng chiếc cúp đầu tiên trong lịch sử.
Trận chung kết hôm ấy diễn ra tại Ramón Sánchez Pizjuán, trước biển người cổ vũ cho Barca. Nắng nóng Andalusia hầm hập trên mặt cỏ, nuốt chửng mọi ý tưởng tấn công. Bernd Schuster – ngôi sao sáng nhất của Barca – chơi vật vờ rồi bị thay ra, bỏ sân trong cơn tức giận. Sau 120 phút không bàn thắng, định mệnh dẫn hai đội đến loạt đấu súng cân não.
Steaua có Majearu – chuyên gia sút 11 m – nhưng cú đá đầu tiên của anh bị thủ môn Urruti cản phá. Sân khấu giờ thuộc về Duckadam. Anh đứng trước Jose Alexanco, tay đặt lên đùi, dáng cúi người như gập mình chờ đối thủ lộ sơ hở. Quả đá của Alexanco không hiểm, Duckadam đổ người bên phải, đấm bóng ra – gỡ hòa cho Steaua.
Rồi Steaua lại hỏng lượt thứ hai, áp lực dồn hết lên vai Duckadam. Pedraza bước lên, lần này đá hiểm hơn, thấp và sát cột. Nhưng Duckadam đọc vị chính xác, bay người đẩy bóng bằng tay phải – hai quả cứu thua liên tiếp, niềm tin trở lại.
Đến lượt Lacatus, anh sút như nã pháo, bóng đập xà rồi rơi vào lưới – Steaua dẫn 1-0. Pichi Alonso của Barca bước ra, những người Barcelona tin chắc Duckadam sẽ đổi hướng đổ người, nhưng không, anh vẫn đổ bên phải, tay kẹp bóng giữa người và mặt sân. Cả sân nổ tung. Duckadam đá bóng vút lên trời, rồi vội vàng xin lỗi trọng tài vì quá phấn khích.
Gabi Balint nâng tỷ số luân lưu lên 2-0. Marcos Alonso, con trai huyền thoại Real Madrid năm xưa, là niềm hy vọng cuối. Ông tin Duckadam chỉ có thể đổ bên phải. Cú sút sang trái – và Duckadam vẫn bay người đẩy ra! Steaua vỡ òa. Anh cản cả 4 quả luân lưu, một kỳ tích chưa từng có trong lịch sử các trận chung kết Cúp C1.
Người hùng cô độc và kết cục buồn
Đêm Sevilla ấy, Duckadam trở thành biểu tượng, không chỉ cho Steaua mà cho cả một thế hệ bóng đá Đông Âu khao khát được khẳng định trước những gã khổng lồ Tây Âu. Nhưng vinh quang ấy ngắn ngủi hơn người ta tưởng.
Vài tháng sau, Duckadam biến mất. Tin đồn lan ra: anh bị Ceaușescu ghen ghét mà cho người bắn vào tay, hay bị mafia bóng đá Romania “xử” vì nổi tiếng quá nhanh? Thực tế, anh gặp biến chứng máu đông, mất cảm giác cánh tay phải sau một cú ngã. Giấc mơ đỉnh cao khép lại.
Ba năm sau, Duckadam xuất hiện trở lại, chơi cho một đội hạng thấp khi đã ngoài 30. Khi Romania mở cửa với cách mạng 1989, những Pițurcă, Belodedici tìm đường sang Tây Âu, còn Duckadam đã lỡ chuyến tàu.
Anh chấp nhận mọi thứ như lẽ thường: “May mắn là chấn thương ấy không đến sớm hơn, trước đêm Seville. Nếu không, tôi đã chẳng có 15 phút để trở thành bất tử.”
Hơn 30 năm trôi qua, bóng đá Romania chẳng còn chỗ đứng ở đỉnh cao châu Âu, Steaua cũng chỉ còn là cái tên nhạt nhòa trong các vòng sơ loại. Nhưng mỗi khi nhắc đến “kẻ ngáng đường Barcelona” của mùa xuân 1986, người ta vẫn thấy ánh mắt Duckadam – người gác đền cô độc biến đêm Seville thành huyền thoại.
Với một đất nước từng sống trong bóng tối, đó không chỉ là chiếc Cúp C1, mà còn là minh chứng rằng niềm tin và những khoảnh khắc phi thường có thể vượt qua mọi rào cản chính trị, chia rẽ và bất công.
Có thể sự nghiệp của Duckadam bị chôn vùi bởi một biến cố quái ác, nhưng chính anh đã để lại cho bóng đá Romania một di sản vô giá: ký ức về đêm mà một người gác đền vô danh đứng vững giữa pháo đài Barcelona, đẩy lùi mọi cú sút định đoạt vận mệnh.
Đêm ấy, Duckadam không chỉ cứu những quả phạt đền, anh còn cứu một thế hệ tin rằng, dù trong bóng tối u ám nhất, vẫn có lúc vinh quang lóe lên, rực sáng như phép màu.
Và với Helmuth Duckadam, 15 phút của một đêm tháng Năm năm ấy đã đủ để tên anh khắc sâu vào ký ức bóng đá châu Âu – mãi mãi.
Nguồn tin: Bongdalu
