Joe Cole, một trong những tiền vệ tấn công tài hoa nhất của bóng đá Anh thế hệ đầu thế kỷ 21, được biết đến với kỹ thuật điêu luyện, sự sáng tạo và khả năng tạo đột biến.
Sự nghiệp của Cole trải dài qua các CLB hàng đầu như West Ham United, Chelsea, Liverpool và cả Lille ở Pháp, với đỉnh cao là ba chức vô địch Premier League cùng Chelsea. Việc không được xếp đá vị trí số 10 và phải đá dạt sang cánh trái là điều đáng tiếc của anh khi đỉnh cao phong độ.
Hành trình sự nghiệp
Khởi đầu tại West Ham United (1998-2003)
Joe Cole, sinh ngày 8 tháng 11 năm 1981 tại Paddington, London, là sản phẩm của lò đào tạo trẻ West Ham United, nơi anh gia nhập từ năm 9 tuổi. Theo The Guardian, Cole được xem là “thần đồng” của bóng đá Anh, từng thu hút sự chú ý của Manchester United với lời đề nghị 10 triệu bảng khi mới 16 tuổi. Anh ra mắt đội một vào tháng 1 năm 1999 ở tuổi 17, trong trận FA Cup gặp Swansea City, và nhanh chóng trở thành trụ cột. Anh chơi 126 trận Premier League, ghi 10 bàn và giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất năm của West Ham mùa 2002-03, dù đội bóng xuống hạng. The Independent mô tả anh như “Paul Gascoigne mới” nhờ phong cách chơi bóng đầy cảm hứng, nhưng sự xuống hạng của West Ham buộc anh chuyển đến Chelsea năm 2003 với giá 6,6 triệu bảng.
Đỉnh cao tại Chelsea (2003-2010)
Gia nhập Chelsea vào thời kỳ Roman Abramovich bắt đầu đầu tư lớn, Cole nhanh chóng hòa nhập dưới thời HLV Claudio Ranieri, người gọi anh là “Gianfranco Zola mới”. Tuy nhiên, đỉnh cao sự nghiệp của anh đến dưới sự dẫn dắt của José Mourinho, người đã biến anh thành một cầu thủ đa năng hơn, kết hợp sáng tạo với kỷ luật chiến thuật. Cole chơi 282 trận cho Chelsea, ghi 39 bàn và kiến tạo 45 lần, giành ba Premier League (2004-05, 2005-06, 2009-10), hai FA Cup (2007, 2010), một League Cup (2005), và một Community Shield (2005). Tuy nhiên, chấn thương dây chằng chéo trước năm 2009 khiến phong độ của anh suy giảm, và anh rời Chelsea theo dạng tự do năm 2010 sau khi hết hợp đồng.
Khó khăn tại Liverpool (2010-2013)
Cole gia nhập Liverpool vào năm 2010, là bản hợp đồng đầu tiên của HLV Roy Hodgson, với kỳ vọng lớn khi mang áo số 10. Tuy nhiên, anh gặp khó khăn ngay từ đầu, nhận thẻ đỏ trong trận ra mắt trước Arsenal và bỏ lỡ quả phạt đền ở Europa League. Anh chỉ ghi 5 bàn trong 42 trận cho Liverpool, bị gián đoạn bởi chấn thương và phong độ kém. AS nhận xét rằng lối chơi của Cole “không phù hợp với nhịp độ cao của Liverpool” lúc bấy giờ.
Mùa 2011-12, Cole được cho mượn đến Lille ở Ligue 1, nơi anh tìm lại phong độ với 4 bàn và 3 kiến tạo trong 27 trận Ligue 1, chơi cùng Eden Hazard và Dimitri Payet. HLV Lille Rudi Garcia gọi anh là “viên ngọc quý”, nhưng Cole trở lại Liverpool năm 2012 và không thể lấy lại vị trí chính thức. Anh rời Liverpool để trở lại West Ham vào tháng 1 năm 2013.
Giai đoạn cuối sự nghiệp (2013-2018)
Cole chơi 37 trận và ghi 5 bàn trong lần trở lại West Ham, nhưng không thể giúp đội bóng vượt qua khó khăn. Năm 2014, anh gia nhập Aston Villa, nhưng chỉ ra sân 16 trận trước khi được cho mượn và ký hợp đồng với Coventry City ở League One năm 2015-2016. Theo Marca, việc một ngôi sao từng giành ba Premier League chơi ở hạng ba Anh là “biểu tượng cho sự phai nhạt của một tài năng lớn”. Cole kết thúc sự nghiệp tại Tampa Bay Rowdies ở Mỹ từ 2016 đến 2018, ghi 20 bàn trong 91 trận. Anh giải nghệ vào tháng 11 năm 2018.
Đội tuyển Anh (2001-2010)
Cole ra sân 56 lần cho đội tuyển Anh, ghi 10 bàn, và tham dự ba World Cup (2002, 2006, 2010) cùng Euro 2004. Theo BBC Sport, bàn volley vào lưới Thụy Điển tại World Cup 2006 là đỉnh cao trong sự nghiệp quốc tế của anh, được Sven-Göran Eriksson mô tả là “biểu tượng của sự táo bạo”. Tuy nhiên, Gazzetta dello Sport nhận xét rằng Cole bị hạn chế bởi các HLV như Eriksson và Fabio Capello, những người thường xếp anh chơi cánh trái, không phải vị trí số 10 sở trường, khiến anh không phát huy hết tiềm năng.
Phong cách thi đấu
Tiền vệ tấn công sáng tạo
Joe Cole là một tiền vệ tấn công đa năng, có thể chơi ở vị trí số 10, cánh trái, cánh phải, hoặc hộ công. Theo Corriere dello Sport, anh sở hữu “tầm nhìn chiến thuật sắc bén” và khả năng tạo ra những đường chuyền quyết định, với trung bình 1,8 đường chuyền tạo cơ hội mỗi trận tại Chelsea (theo Opta, 2004-08). Marca so sánh anh với các tiền vệ Tây Ban Nha như Andrés Iniesta nhờ khả năng xử lý bóng trong không gian hẹp và sự sáng tạo trong các pha phối hợp. Sven-Göran Eriksson (HLV đội tuyển Anh) gọi Cole là “cầu thủ đặc biệt, đầy sáng tạo” sau bàn thắng vào lưới Thụy Điển
Kỹ thuật và rê bóng
Cole nổi tiếng với kỹ thuật điêu luyện và khả năng rê bóng, được Pelé ca ngợi là “có kỹ năng của một cầu thủ Brazil”. Theo The Athletic, anh có trung bình 2,5 pha rê bóng thành công mỗi trận tại Chelsea, thường vượt qua đối thủ bằng những pha đảo chân nhanh hoặc đổi hướng bất ngờ. Gazzetta dello Sport gọi anh là “nghệ sĩ đường phố” vì phong cách chơi bóng đầy cảm hứng, lấy cảm hứng từ bóng đá Italia và châu Phi mà anh nghiên cứu từ nhỏ. Cựu trung vệ Chelsea Marcel Desailly ca ngợi đàn em như “người kế thừa tiêu chuẩn của Chelsea” khi trao giải Cầu thủ xuất sắc nhất năm 2008.
Khả năng ghi bàn và kiến tạo
Dù không phải là tay săn bàn hàng đầu, Cole có khả năng ghi những bàn thắng đẹp mắt, như pha solo trước Manchester United hay volley ở World Cup 2006. Anh ghi 93 bàn và kiến tạo 82 lần trong 716 trận sự nghiệp, với tỷ lệ ghi bàn trung bình 0,13 bàn mỗi trận. The Telegraph nhấn mạnh rằng anh là “chuyên gia trong các tình huống then chốt”, thường ghi bàn hoặc kiến tạo ở những trận đấu lớn. Danh thủ cùng thời Steven Gerrard từng nói với BBC Sport rằng Cole “tốt như Messi hay Ronaldo khi có bóng” nhằm nhấn mạnh kỹ thuật của anh
Hạn chế
The Guardian chỉ ra rằng chấn thương là “kẻ thù lớn nhất” của Cole, đặc biệt là chấn thương dây chằng năm 2009, làm giảm tốc độ và sự bùng nổ của anh. AS nhận xét rằng Cole đôi khi thiếu ổn định, đặc biệt ở Liverpool, nơi anh không thích nghi được với áp lực và kỳ vọng. Ngoài ra, việc bị các HLV xếp sai vị trí, như chơi cánh trái cho đội tuyển Anh, khiến anh không phát huy hết tiềm năng. The Independent cho rằng sự thiếu linh hoạt chiến thuật của bóng đá Anh thời đó đã kìm hãm Cole, tương tự như Glenn Hoddle hay Matt Le Tissier. Dù vậy, HLV José Mourinho ca ngợi Cole vì “sự tiến bộ vượt bậc” dưới triết lý của ông, biến Cole từ một cầu thủ tự do thành một chiến binh đa năng
Di sản
Joe Cole là một trong những cầu thủ Anh tài năng nhất thế hệ của mình, nhưng như The Guardian nhận xét, anh “chưa bao giờ đạt được đỉnh cao như kỳ vọng” do chấn thương và chiến thuật không phù hợp. Tuy nhiên, anh vẫn để lại dấu ấn với ba chức vô địch Premier League . Marca gọi anh là “ngọn lửa sáng tạo” hiếm có trong bóng đá Anh, trong khi Corriere dello Sport nhấn mạnh rằng thời gian ở Lille cho thấy anh có thể tỏa sáng ở bất kỳ giải đấu nào nếu tránh được chấn thương. Tờ này viết: “Joe Cole là ngọn gió lạ của bóng đá Anh, một cầu thủ mà bất kỳ HLV nào cũng mơ ước”. Với sự nghiệp đầy màu sắc, anh là biểu tượng của sự sáng tạo và đam mê trong bóng đá hiện đại.
Sau khi giải nghệ, Cole trở thành HLV tại Chelsea và bình luận viên được yêu thích trên TNT Sports, nơi anh được The Telegraph ca ngợi vì sự sắc sảo và đam mê. Anh cũng truyền cảm hứng cho các cầu thủ trẻ Anh, như Jack Grealish, với phong cách chơi bóng tự do và sáng tạo. The Athletic kết luận: “Joe Cole là một người hâm mộ trên sân cỏ, chơi bóng với trái tim và sự khiêm nhường, khiến anh trở thành biểu tượng của Chelsea và bóng đá Anh”.
